Χωρίς Πυξίδα ( ή αλλιώς περί κοινωνικών συμμαχιών)

Αναδημοσιεύω μια ενδιαφέρουσα άποψη...

του Άγγελου Σοφιανίδη*

Στην νεότερη και σύγχρονη ιστορία και στην αναλύση της συνηθίζουμε να αναζητούμε πάντα στην άσκηση πολιτικής τις δυνάμεις εκείνες που πλαισιώνουν και στηρίζουν μια πολιτική που ασκείται από την εκάστοτε κυβέρνηση στα πλαίσια μιας αστικής δημοκρατίας. Την δύναμη ή τις δυνάμεις αυτές τις αποκαλούμε κοινωνικές συμμαχίες που διαμορφώνει η εκάστοτε κυβέρνηση και αποτελούν αναγκαία και ικανή συνθήκη για την διατήρηση της στην εξουσία. Μια πολιτική δεν μπορεί παρά να διαμορφώνει τέτοιες συμμαχίες στο μέτρο που επηρεάζει στο σύνολο της ή σε μέρος της μία ή περισότερες κοινωνικές ομάδες ή στην περίπτωση οικονομικών πολιτικών κύριως κοινωνικές τάξεις.

Αναλύοντας, λοιπόν, την πολιτική που άσκησε και ασκεί η σημερινή κυβέρνηση στην οικονομία, ακόμη και αν πραγματοποιείται στα πλαίσια της διαχείρησης και επίλυσης των δημοσιονομικών προβλημάτων της χώρας, πρέπει να προσπαθήσουμε να βρούμε τους κοινωνικούς συμμάχους αυτής της πολιτικής.

Οι πολιτικές περιορισμού των εισοδημάτων που εφάρμοσε στα πλαίσια της δημοσιονομικής λιτότητας η κυβέρνηση σε μισθωτούς και συνταξιούχους (υψηλών και χαμηλών κλιμακίων) σε συνδυασμό με τον περιορισμό της κινητικότητας της αγοράς που έφερε καταστάσεις ντόμινο και στα εισοδήματα των εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα αλλά και στους μικρού μεγέθους ελεύθερους επαγγελματίες αποτελεί μια πολιτική που οδηγεί σχεδόν το σύνολο του μισθωτά εργαζόμενου πληθυσμού ή της εργατικής τάξης (κατά την πιο μαρξιστική απόδοση) απέναντι σε αυτές τις πολιτικές και στην ίδια. Η απώλεια μια τόσο παραδοσιακής πολιτικής συμμαχίας για μια σοσιαλιστική ή σοσιαλδημοκρατική κυβέρνηση αποτελεί ιδεολογικοπολιτικά ένα τεράστιο πλήγμα.

Θέλοντας να καθετοποιήσει την πολιτική της στην κοινωνική διαστρωμάτωση, η κυβέρνηση εφάρμοσε και μια σειρά από πολιτικές (ορθές ή λάθος κατά περίπτωση) και στις άλλες κοινωνικές τάξεις όπως οι έκτακτες εισφορές από τις μεγάλες επιχειρήσεις. Παράλληλα, επέλεξε την αναδιάρθωση μια σειράς επαγγελμάτων (γιατροί, φαρμακοπιοί, δικηγόροι) τα οποία εκπροσωπούν στην χώρα μας το μεγαλύτερο κομμάτι του χώρου που η κλασσική ανάλυση θα όριζε ως μικροαστική τάξη. Η μικροαστική τάξη αποτέλεσε διαχρονικά την εγγυήτρια δύναμη του πολιτικού και κοινωνικού status quo. Για την κυβέρνηση, αν δεν υποχωρήσει, ο χώρος αυτός πρέπει να θεωρείται τουλάχιστον εχθρικός (άσχετα με το δίκαιο ή άδικο της πολιτικής της που όπως και παραπάνω δεν θα κρίνω γιατί δεν αφορά τους σκοπούς του κειμένου).

Είναι σαφές από τα παράπανω ότι και ο τελευταίος κοινωνικός σύμμαχος που θα μπορούσε να διαμορφώσει η κυβέρνηση με βάση την πολιτική που ασκεί στο σήμερα έχει χαθεί. Το γεγονός αυτό μας κάνει να αναζητούμε τυχόν κοινωνικούς συμμάχους στα αποτελέσματα αυτής της πολιτικής σε μακροπρόθεσμο επιπέδο. Η μόνη κοινωνική συμμαχία που φαίνεται να διαμορφώνεται αυτήν την περίοδο για την κυβέρνηση και τις πολιτικές της είναι μια νέα (υπό διαμόρφωση) αστική και μικροαστική τάξη, χωρίς σαφή χαρακτηριστικά και επιδιώξεις, η οποία θεωρεί ότι μπορεί να βγει κερδισμένη στην νέα τάξη πραγμάτων που θα διαμορφωθει με την εφαρμογή των πολιτικών και την διαμόρφωση νέων συνθηκών.

Αυτή η υπό διαμόρφωση κοινωνική ομάδα περιλαμβάνει ετερόκλητα μέλη όπως οι ιδιοκτήτες των ΜΜΕ, άνθρωποι με ύψηλές θέσεις στα κλιμάκια της αγοράς αλλά και γραφιοκράτες του ίδιου επιπέδου. Η ανομοιομορφία όμως των επιδιώξεων που μπορεί να έχουν όλοι αυτοί μας οδηγεί στο συμπέρασμα αφ’ ενός ότι θα έχει ασταθείς επιδιώξεις και αφ’ ετέρου ότι μπορεί να είναι βραχύβια ή και θνησιγενής. Ακόμα και έτσι όμως, ο κοινωνικός, αυτός, σύμμαχος δεν καλύπτει ή τουλάχιστον δεν θα έπρεπε σε καμία περίπτωση να καλύπτει τις ιδεολογικοπολιτικές ανάγκες μια σοσιαλιστικής ή ακόμα και σοσιαλδημοκρατικής κυβέρνησης ούτε αποτελεί εχέγγυο διατήρησης της στην εξουσία.

Ως συμπέρασμα από τα παραπάνω, αναγκαία φαίνεται να είναι η διαμόρφωση μιας σειράς πολιτικών που θα δίνουν μια διέξοδο στις ασθενέστερες κοινωνικές τάξεις και θα διαμορφώνουν τις συνθήκες εκείνες στις οποίες θα μπορέσει να οικοδομηθεί η «νέα ευημερία». Αν δεν διαμορφωθεί μια τέτοια «φωτεινή πολιτική παλέτα» για τις κοινωνικές τάξεις που ανέδειξαν και στήριξαν την κυβέρνηση που θα χρωματίσει με πιο αισιόδοξα για αυτές πολιτικά χρώματα το μέλλον τότε δε μπορεί παρά να ακολουθήσει την μοίρα όλων των κυβερνήσεων χωρίς πολιτικά ερείσματα και συμμαχίες, τότε ίσως να αναγκαστεί να χρησιμοποιήσει μια «σκοτεινή πολιτική παλέτα» για το δικό της μέλλον με τραγικά αποτελέσματα για την ευρύτερο πολιτικό της χώρο αλλά κυρίως για την ίδια την χώρα και την κοινωνική της γαλήνη.

* Ο Άγγελος Σοφιανίδης είναι τελειόφοιτος του Τμήματος Φυσικής ΑΠΘ και Γραμματέας της Νεολαίας ΠΑΣΟΚ Ημαθίας